Du học Ý những điều cần biết

Mình đã có dịp chia sẻ với các bạn ở serie 6 bài Tôi Du Học Ý rằng hằng năm vào khoảng tháng 06/07 các trường bắt đầu ra thông báo tuyển sinh. Tuy nhiên, ngay từ tháng 01 chúng ta phải lên kế hoạch và vạch ra các bước trong chương trình du học Ý của mình. Vì sao lại thế? Tôi còn những 6 tháng cơ mà. Thực ra, phải nói là tôi chỉ có chưa đầy 6 tháng để: tìm hiểu xem trường nào tốt; ngành tôi muốn học có mở không và mở ở trường nào; chuẩn bị hồ sơ ra sao; các yêu cầu về ngôn ngữ thế nào.

Để giúp các bạn có cái nhìn toàn cảnh về hệ thống giáo dục bậc cao Ý, từ đó có thể chọn trường và chọn ngành dễ dàng, mình xin chia sẻ bài viết tổng hợp và bổ sung từ loạt 6 bài năm ngoái. Cuối bài sẽ có file định dạng pdf cho bạn nào cần tải bài viết.

1. Vì sao lại du học Ý?

Italia được ví như chiếc ủng thò ra biển do ba phía Đông, Tây, Nam lần lượt giáp các nhánh biển Địa Trung Hải: Tyrrhenian, Ionia và Adriatic. Biển Địa Trung Hải là một trong 34 điểm nóng về đa dạng sinh học trên thế giới. Vị trí địa lý ấy cũng góp phần khiến Italia là một trong những đất nước có sự đa dạng văn hóa nhất châu Âu.

Theo kết quả nghiên cứu năm 2007 của nhóm các nhà nhân chủng học đại học Roma La Sapienza, Bologna, Cagliari và Pisa, xét về mặt di truyền học và chủng người Italia là cộng đồng không đồng nhất hay nói cách khác là có sự đa dạng sinh học về dòng tộc nhất châu Âu với 57 tộc người.

Kết quả thống kê năm 2006 của ISTAT ^[1] cho biết ngoài tiếng Ý còn có hơn 32 ngôn ngữ (tiếng địa phương) và hàng trăm phương ngữ của những ngôn ngữ này đang hoạt động trải dài trên khắp lãnh thổ Italia.

Ngoài ra, còn có rất nhiều phong tục và truyền thống khác nhau được hòa trộn trong một đất nước nhỏ bé chỉ xấp xỉ diện tích của Việt Nam. Cụ thể, có 302.073 km², theo ISTAT, trong đó chủ yếu là đồi (41,6%), núi (35,%) và chỉ 23,2% đồng bằng[2]. Lãnh thổ nước Ý được chia thành 20 Vùng, ngoài ra còn có 02 nhà nước độc lập nằm trong lòng nước Ý là Vaticano và San Marino.

Tra cứu các ngôn ngữ và phương ngữ sử dụng tại Ý ở đây.

Địa hình phong phú, văn hóa dồi dào, tộc người đa dạng dạng khiến Italia có được nguồn cảnh quan độc đáo xuyên suốt đất nước. Italia cũng là nơi có nhiều di sản văn hóa được Unesco công nhận nhất trên thế giới với 55 di sản[3].

Nếu đi dọc đất nước Ý rất có thể người ta sẽ nghĩ mình vượt qua biên giới quốc tế mỗi khi đi qua một vùng mới. Những địa điểm thu hút cùng với ẩm thực nổi tiếng thế giới, con người trung hậu và ngôn ngữ lãng mạn cộng với di sản lịch sử văn hóa dồi dào là những lý do khiến Italia luôn nằm trong top 5 các quốc gia được viếng thăm nhiều nhất trên thế giới mỗi năm[4].

Kéo theo đó là lượng sinh viên quốc tế đến Ý du học ngày càng tăng. Theo số liệu của JLL (2017) sinh viên quốc tế chiếm 4,5% lượng sinh viên của Ý và lượng sinh viên đến Ý chiếm 2% so với các nước G20 khác. Ở châu Âu lượng sinh viên đến Ý chỉ xếp sau Anh, Pháp, Đức và Tây Ban Nha[5].

Đọc thêm về lý do du học Ý tại đây

Khi bàn đến nền giáo dục châu Âu hẳn không ít người sẽ nghĩ đến những trường đại học danh tiếng trên thế giới như Oxford hay Cambridge. Không mấy ai lại biết rằng Đại học Bologna (Italia) với lịch sử hơn 1000 năm (thành lập năm 1088) mới là đại học lâu đời nhất châu Âu còn đang hoạt động.

Quả vậy, ngược dòng lịch sử, Italia là cái nôi văn hóa phát triển rực rỡ bậc nhất châu Âu. Nơi đây có rất nhiều di sản và kiệt tác còn lưu lại đến ngày nay. Chủ yếu thuộc các lĩnh vực như hội họa, kiến trúc, điêu khắc, kĩ thuật chế tác. Italia cũng là quê hương của rất nhiều danh nhân, nghệ sĩ và nhà phát minh lớn của thế giới. Có thể kể đến:

1. Cristoforo Colombo (1451-1506), Amerigo Vespucci (1454-1512), trong sự kiện khám phá châu Mỹ, Marco Polo (1254-1324) du hành phương Đông.
2. Galileo Galilei, nhà thiên văn, nhà vật lí, nhà toán học, triết gia, giảng viên đại học Pisa và Padova.
3. Leonardo da Vinci, họa sỹ, nhà giải phẫu, kĩ sư cơ khí, triết gia.
4. Evangelista Torricelli (1608-1647) và Leonardo Fibonacci (1175-1250) hai nhà toán học với việc khám phá ra “dãy số Fibonacci”.
5. Alessandro Volta (1745-1827) và những nghiên cứu của ông về dòng điện (Volt).

Trong thời hiện đại, những cái tên sau đây được biết đến nhiều trên thế giới:

1. Giosuè Carducci nhà thơ – giảng viên Đại học Bologna và là người Ý đầu tiên giành giải Nobel văn học.
2. Enrico Fermi – giải thưởng Nobel vật lý, người chế tạo ra bom nguyên tử đầu tiên trên thế giới, giảng viên đại học Roma Sapienza.
3. Rita Levi Montalcini – giải thưởng Nobel Y sinh.
4. Umberto Eco – nhà văn, nhà phê bình hội họa, cố giảng viên đại học Bologna.
5. Sergio Mattarella – Tổng thống đương nhiệm của Italia, từng là hiệu trưởng Đại học Palermo.
6. Alessio Figalli – giải thưởng Fields toán học năm 2018 từng học Đại học và làm tiến sỹ tại đại học Pisa và Scuola Normale Superiore di Pisa.
7. Enzo Ferrari – nhà sáng lập, sáng chế và kĩ sư cơ khí chế tạo máy Ferrari.
8. Giorgio Armani, Versace, Dolce & Gabbana – những nhà tạo mẫu và thiết kế danh giá.

Nhân tài made in Italy

Một điểm chung giữa những nhân vật của lịch sử và thời hiện đại kể trên (và rất nhiều những nhân vật khác cùng 20 người Ý đoạt giải Nobel) là họ đều được đào tạo trong môi trường giáo dục Italia, chứ không phải ở một nước châu Âu nào khác, dẫn theo Rai Storia^[6].

Điều này phản ánh thực tế rằng Italia có năng lực đào tạo nhân tài trong nhiều lĩnh vực. Nổi bật nhất phải kể đến Y học, Vật lý, Kỹ thuật, Cơ khí chế tạo máy, Kiến trúc, Thời trang và Hội họa.

Liệu giáo dục đại học Ý trong thời điểm hiện nay có phát huy được những tinh hoa và truyền thống đó? Điều gì mới thực sự làm nên sự khác biệt giữa nền giáo dục bậc đại học của Italia và các nước châu Âu khác? Điều gì khiến Italia thu hút sinh viên quốc tế đến học tập trong 10 năm gần đây? Giáo dục đại học Việt Nam có thể học hỏi được gì từ nền giáo dục này?

Để trả lời cho những câu hỏi này chúng ta sẽ tìm hiểu hệ thống giáo dục bậc cao của Italia, qua việc xem xét: tổng quan hệ thống; ưu và nhược điểm; cơ hội học tập và làm việc sau khi tốt nghiệp; và hợp tác giáo dục bậc cao giữa Ý và Việt Nam.

2. Hệ thống giáo dục bậc cao Ý

Trường đại học Ý được phân theo vùng và thường có trụ sở ở các thành phố lớn của Ý và mang tên các thành phố này, ví dụ đại học Bologna nằm ở Bologna, vùng Emilia-Romagna, đại học Milano nằm ở Milano, vùng Lombardia.

Đại học công lập do nhà nước bảo hộ tài chính nhưng hoàn toàn tự chủ về mô hình và chương trình đào tạo. Đại học tư thục do tư nhân đầu tư xây dựng mà cũng có thể do rót vốn từ Vùng, Tỉnh hay Thành phố.

Như đã thấy ở trên, không phải tất cả các trường đại học đều được luật pháp Ý thừa nhận do chưa đáp ứng đủ các yêu cầu về luật pháp, không bàn đến mặt chất lượng.

2.1. Loại hình, số lượng và hệ đào tạo

Giáo dục bậc cao của Ý được chia thành hai loại hình – công lập (statale) và tư thục (privata) với số lượng các trường theo thống kê của MIUR[7] tính đến năm 2018 là 116 trường đào tạo đại học, trong đó:

• 67 đại học công lập (Università Statali), trong đó có 03 đại học Bách khoa (Politecnici); 02 trường đại học cho người nước ngoài (Università per Stranieri).
• 49 đại học tư thục (Università Private), trong đó có 29 trường đã được luật pháp công nhận (Università Private legalmente riconosciute); 09 đại học chuyên ngành (Scuole Superiori) hoặc viện đào tạo bậc cao (Istituto di alta formazione dottorale) chỉ chuyên đào tạo các khóa từ thạc sỹ và tiến sỹ; 11 trường đào tạo từ xa (Università Telematiche).

Danh sách các trường đại học Ý hiện hành có thể tra cứu tại ĐÂY.

Bảng 1: Xếp loại theo ngành đại học Ý của CENSIS^[8] 2017/2018

Đọc thêm về chọn trường và chọn ngành tại ĐÂY.

Ngoài khối đại học ở bậc cao, theo MIUR còn có khối Giáo dục chuyên nghiệp với các lĩnh vực như sau:

1. Trường đào tạo nghệ thuật thuộc hệ thống AFAM (Alta Formazione Artistica, Musicale e Coreutica).
2. Quỹ thực nghiệm điện ảnh (Fondazione Centro Sperimentale di Cinematografia).
3. Trường đào tạo Biên/Phiên dịch (Scuole Superiori per Mediatori Linguistici).
4. Viện đào tạo Tâm lý học trị liệu (Istituti autorizzati ad attivare corsi di formazione specialistica in Psicoterapia).
5. Trường đào tạo Lưu trữ học, Lịch sử chữ viết cổ và Ngoại giao (Scuole di Archivistica, Paleografia e Diplomatica).
6. Viện hàn lâm quân sự và Viện đào tạo cảnh sát (Accademie Militari e Istituti di Polizia)
7. Viện đào tạo Phục chế và các trường đào tạo về bảo tồn di sản văn hóa (Istituti/Scuole di Restauro e Conservazione dei beni culturali).
8. Trường/ Viện giáo dục bổ túc trung học chuyên đào tạo kĩ thuật (Scuole/Istituti di Formazione Integrata Superiore (FIS) (corsi IFTS))
9. Trung tâm/ trường/viện của các vùng chuyên về đào tạo nghề (Centri/ Scuole/ Istituti di Formazione Professionale Regionale).

Đại học Ý tự chủ tài chính

Các trường đại học ở Ý có tính tự chủ cao theo luật định từ năm 1989, sau đó là tự chủ chương trình đào tạo từ năm 1990 và tự chủ tài chính từ năm 1993^[9]. Tính tự chủ của đại học Italia chủ yếu được thể hiện ở các điểm sau:

• Chương trình và mục tiêu các khóa học
• Yêu cầu về nhập học của các khóa học (tự do, chỉ tiêu, tuyển thẳng) trên cơ sở điều luật về Quyền học tập tại Ý (Diritto allo studio in Italia).
•  Hình thức của hoạt động đào tạo và số tín chỉ.
• Hình thức của đào tạo thực tập
• Hình thức đánh giá kết quả sau cùng.

Do tự chủ về tài chính nên các trường ở Ý thường làm đề án gọi đầu tư và hỗ trợ tài chính theo hình thức:

• Đề án nghiên cứu để xin hỗ trợ tài chính từ Liên minh châu Âu
• Liên kết đào tạo với các tổ chức doanh nghiệp/tư nhân.
• Hỗ trợ tài chính từ ngân sách Vùng

Chỉ các trường công hoặc thư thục được luật pháp công nhận mới được tham gia gọi vốn đầu tư hoặc hỗ trợ tài chính từ Vùng.

2.2. Quy trình đào tạo

Các khóa học ở bậc đại học ở Ý kéo dài khoảng 2-5 năm tùy vào bậc học và lĩnh vực học. Để có thể đăng ký hồ sơ vào đại học thí sinh phải kết thúc 13 năm phổ thông (Việt Nam là 12 năm), tiếp đó thực hiện qui trình học như sau:

Bước 1: 03 năm cử nhân (Laurea Triennale)

Bước 2: Đăng ký một trong những khóa sau:

• 02 năm Thạc sỹ (Laurea Magistrale) – các khóa thường
  • 02 năm Chuyên sâu (Specialistica) – các ngành kĩ thuật và ứng dụng
  • 01 năm Master 1 (Master universitario di 1^o livello) – dành cho những người làm trong các doanh nghiệp hoặc không có thời gian để học liên tiếp 02 năm.

Những ngành như Luật, Y, Dược, Kĩ thuật chỉ có khóa hệ liên tiếp 05 năm (Laurea Magistrale a Ciclo unico).

Bước 3:

• ≥03 năm Tiến sĩ chuyên ngành nghiên cứu (Dottorato di Ricerca)
  • ≥ 03 năm Tiến sĩ chuyên ngành ứng dụng Luật – Thẩm phán, Y – Dược, Kĩ thuật (Perfezzionamento/ Specializzazione)
  • 01 năm Master 2 (Master universitario di 2^o livello) tiếp nối của Master 1.

Quy trình đào tạo có thể xem trong bảng tóm tắt duới đây:

Hình thức đánh giá

Hình thức đánh giá trong giáo dục Ý chủ yếu thông qua kiểm tra miệng. Ngoài các môn cần chuẩn bị đề án, những môn lý thuyết và công thức như toán; môn cần bình giải như văn học đều thi nói. Đối với một số chuyên ngành giảng viên sẽ yêu cầu cả thi viết. Chỉ khi đạt phần thi viết sẽ được vào thi nói.

Mỗi năm sẽ có từ 02 đến 03 đợt thi cho từng môn gọi là appello. Sinh viên thi rớt ở kỳ appello trước được đăng ký vào đợt sau mà không phải đóng phí thi lại.

Đánh giá kết quả từng môn học đại học tại Ý dựa trên thang điểm 30. Điểm cao nhất là 30 e lode (30 điểm và lời khen). Điểm cuối khóa là tổng của điểm của luận văn hay luận án và các tín chỉ đã tích lũy. Cuối khóa học, sinh viên có thể đạt được điểm trung bình cao nhất 110 e lode (110 điểm và lời khen).

Khi tốt nghiệp cử nhân hoặc thạc sỹ, sinh viên thường đội vòng nguyệt quế và diễu hành quanh thành phố để ăn mừng.

2.3. Vị thế của đại học Ý ở châu Âu và thế giới

Tuy có bề dày lịch sử lâu đời và trên thế giới có nhiều tên tuổi và vĩ nhân là người Ý nhưng ở thời hiện đại Đại học Ý không nằm ở vị trí top cao trong châu Âu cũng như không thực sự được biết đến trên thế giới. Nguyên nhân của việc này, không hẳn nằm ở chất lượng đào tạo mà theo chủ quan của người viết, có thể do những điểm sau đây:

• Tính cách Ý thích sáng tạo và cá tính, hoạt động trong quy mô nhỏ và ít chạy theo thành tích quốc tế.
• Quảng bá và truyền thông không mạnh mẽ.
• Còn ít khóa dạy bằng tiếng Anh: tất cả các khóa cử nhân trường công đều dạy bằng tiếng Ý.

Du học Ý ở Việt Nam

Ở Việt Nam, việc du học Ý mới chiếm được một thị phần nhỏ nhưng rất sôi nổi. Từ năm 2014, thì càng nhộn nhịp hơn, khi ngày hội du học Ý đầu tiên được tổ chức quy mô tại Hà Nội và TP.HCM, sau khi Bộ giáo dục đào tạo đại học và nghiên cứu Ý mở cơ quan xúc tiến hợp tác giáo dục Uni-Italia tại Hà Nội.

Trong những năm trước đây, mọi trao đổi và xúc tiến giáo dục văn hóa giữa Italia và Việt Nam chỉ thông qua các hoạt động nhỏ lẻ của Ban văn hóa Ý – Đại sứ quán Italia tại Hà Nội. Việc đặt trụ sở Lãnh sự Ý tại TPHCM năm 2014 càng thúc đẩy hơn nữa việc xúc tiến hợp tác giáo dục giữa hai nước.

Đến năm 2012 số sinh viên Việt Nam tại Ý chỉ vào khoảng >200. Đến năm 2015 là 600 và đến tháng 11/2018 là hơn 2000 sinh viên. Việc số lượng tăng vọt có nhiều nguyên nhân, ngoài việc xúc tiến hợp tác kể trên thì còn một số nguyên nhân khác sẽ thảo luận ở mục 3.1.

2.4.Cơ sở vật chất và cơ cấu nhân sự đại học Ý

Các đại học Ý được phân theo đơn vị dưới cấp là các khoa hay bộ môn và mỗi một đơn vị này lại có trụ sở riêng với đầy đủ bộ máy nhân sự hành chính.

Thư viện của Ý có chức năng mượn và cho mượn liên thư viện nhưng có điểm yếu là giờ mở cửa rất ngắn, quy mô nhỏ. Phần lớn sinh viên phải dùng hệ thống thư viện của thành phố. Hệ thống này nhìn chung đáp ứng được nhu cầu của sinh viên.

Giảng viên và nghiên cứu viên tại đại học Ý được phân bố như sau:

• Thành phần cơ hữu: Giáo sư (professore ordinario), phó giáo sư (professore associato), giảng viên (docente) và nghiên cứu viên (ricercatore). Mỗi một khoa tùy vào nhu cầu giảng dạy sẽ có từ 01-02 giáo sư và phó giáo sư, giảng viên giảng dạy, nghiên cứu viên, nhưng tổng số không được quá 12 người. Theo thống kê của Istat[10] về giảng viên năm 2011 Italia có 58.582 người, trong đó có 24.708 nghiên cứu viên.
• Hợp đồng ngắn hạn/thỉnh giảng (docente a contratto/supplenti): Theo luật định, nếu còn thiếu giảng viên các khoa phải sử dụng giảng viên thỉnh giảng và họ sẽ luân chuyển giữa các trường thông qua tổ chức tuyển dụng hàng năm với mức cạnh tranh cao.

Lương giảng viên Ý trên lý thuyết

Theo báo cáo của www.oecd.org^[11] về thống kê lương của giảng viên các nước trên thế giới trong năm 2013-2014 thì lương giảng viên Ý cao vào bậc nhất, chỉ sau Luxemburg và Mỹ.

Tuy nhiên theo nhận xét của Balduzzi[12] năm 2017, mức lương này chỉ phản ánh thực tế lương của các giáo sư và phó giáo sư tại Ý, trong khi các giảng viên khác có mức lương thấp hơn rất nhiều.

Đồng lương thực tế

Thực vậy, lương đại đa số các giảng viên đại học Ý chỉ ở vào mức thấp. Từ năm 2011-2016, theo báo cáo của ANVUR[13], mức lương tháng dao động từ 3.300 – 4.000 euro cho giáo sư, 2.200 – 2.700 cho phó giáo sư và 1.300 – 1.700 euro cho giảng viên và nghiên cứu viên.

Tham chiếu mức sống ở Ý: 1000/tháng cho nhu cầu cơ bản, 01 ly cà phê espresso có giá 1-1,5 euro, lương nhân viên quán cà phê 1.300 – 1.800 euro/tháng). Con số bình quân trên không thể hiện được thực tế lương tại các trường.

Theo một điều tra và so sánh nhanh của chúng tôi[^14], lương của nghiên cứu viên chênh lệch so với giáo sư ở ba trường lớn của Ý như sau:

3. Điểm mạnh và điểm yếu của giáo dục bậc cao Ý

3.1. Cơ hội học tập và du học Ý

Nếu như ở các nước châu Âu khác và Mỹ, cơ hội đầu vào cho sinh viên học tập khá thấp, vì lý do tài chính và vì quy trình tuyển sinh khắt khe, thì các trường đại học Ý lại mở ra cơ hội khá cao. Ngoài quy trình xét tuyển không rườm rà (trừ một số trường chuyên biệt), thì đại học Ý còn có các gói hỗ trợ tài chính cho sinh viên theo mức thu nhập của gia đình. Các quỹ này do trường thành lập, nhưng chủ yếu là dựa vào gói hỗ trợ tài chính cho giáo dục từ phía các Vùng[15] và của các doanh nghiệp liên kết.

Điều đặc biệt là sinh viên quốc tế được xét đầu vào theo quy trình riêng đơn giản hơn). Nhưng du học sinh vẫn được hưởng gói hỗ trợ tài chính như các sinh viên Ý. Thậm chí, các sinh viên quốc tế đến Ý học còn có lợi thế hơn vì có học bổng Vùng. Học bổng này lại chỉ tính trên mức thu nhập gia đình.

Bài viết chắc chắn bạn sẽ thích: Hồ sơ học bổng và visa

Một số điểm lợi cho sinh viên du học Ý như sau:

1. Đăng ký thuận lợi: nhiều trường không thi tuyển, chỉ đăng ký nhập học.
2. Những ngành thi đầu vào có chỉ tiêu cho sinh viên quốc tế. Sinh viên quốc tế thường thi/xét tuyển ở mức thấp hơn so với sinh viên Ý.
3. Học phí thấp do được chính phủ trợ phí^[16].
4. Học bổng vùng cho sinh viên có mức thu nhập gia đình thấp (ISEE; ISEE-U)^[17].
5. Hỗ trợ học tiếng Ý miễn phí cho sinh viên quốc tế trong.
6. Giảng viên hỗ trợ sinh viên quốc tế nhiệt tình.
7. Chi phí sinh hoạt học tập thấp.
8. Cơ sở vật chất và trang thiết bị tốt. Nhất là các ngành kĩ thuật, y sinh; do được trực tiếp học trên trang thiết bị hiện đại và công nghệ tiên tiến từ các doanh nghiệp.
9. Liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp và nhà tuyển dụng.
10. Liên kết trao đổi sinh viên và giảng viên với nhiều nước (Erasmus, Erasmus+, Mundus, Marco Polo, Turandot. Hai chương trình sau dành riêng cho sinh viên Trung Quốc).
11. Sinh viên được học nhiều môn/chuyên ngành gần hoặc cận.
12. Các chuyên ngành được tổ chức giảng dạy chặt chẽ và liên kết theo lối đa ngành và liên môn.
13. Kiểm tra nói giúp phát triển kĩ năng hùng biện và trình bày quan điểm.
14. Có nhiều đợt kiểm tra cho mỗi môn học. Sinh viên không phải đóng tiền nếu thi rớt.

Đọc thêm về thi đầu vào và đăng ký trước tại đây.

Một số điểm lợi nêu trên đôi khi cũng mang lại một số bất cập cho chính nền giáo dục bậc cao của Ý. Ví dụ việc cấp học bổng cho sinh viên quốc tế chỉ dựa vào thu nhập gia đình (thường là thấp hơn ở Ý) nhưng lại không có ràng buộc về việc quay trở lại phục vụ cộng đồng Ý dẫn tới ba hệ lụy sau:

1. Sinh viên Ý có khả năng nhưng lại không có cơ hội nhận học bổng.
2. Sinh viên quốc tế nhận học bổng nhưng chất lượng không cao.
3. Chảy máu tài chính: sinh viên nhận học bổng khi tốt nghiệp không phục vụ cộng đồng Ý.

Không chỉ học bổng Vùng không có quy định ràng buộc mà chính các học bổng của chính phủ và doanh nghiệp cũng không hề yêu cầu người nhận học bổng phải có cam kết hay thực hiện bất kì nghĩa vụ nào sau khi học xong. Điều này có lẽ là do chiến lược thu hút sinh viên quốc tế của MIUR và MAECI^[18], nhưng cũng có thể do lỏng lẻo trong quản lý.

Tóm lại, một số hạn chế cụ thể của giáo dục Ý có thể tổng kết trong những điểm dưới đây:

1. Giảng dạy đại học chủ yếu theo phương pháp thuyết giảng.
2. Ngoài các môn kỹ thuật thì chương trình đào tạo thường chỉ mạnh về định hướng nghiên cứu.
3. Kiểm tra nói khiến kĩ năng viết không phát triển.
4. Trình độ đại học chỉ giảng bằng tiếng Ý (B2); trình độ thạc sỹ có chương trình tiếng Anh tuy nhiên không phải môn nào cũng dạy bằng tiếng Anh do đó sinh viên quốc tế buộc phải biết tiếng Ý.
5. Luân chuyển thường xuyên giảng viên hợp đồng hàng năm khiến chương trình học bị xáo trộn, giảng viên không có thời gian tìm hiểu kĩ trường cũng như sinh viên không có cơ hội tìm hiểu kĩ giảng viên.

3.2. Cơ hội việc làm tại Ý

Trong bối cảnh chịu ảnh hưởng nặng nề của khủng hoảng kinh tế và nạn thất nghiệp tràn lan, sinh viên Ý sau khi ra trường trong 10 năm từ 2006 – 2016 phải chịu áp lực rất lớn về việc làm.

Những sinh viên có được việc làm thì mức lương cũng không cao. Thực vậy, những sinh viên Ý tốt nghiệp ngành luật hay kiến trúc nếu muốn làm việc tại Ý rất khó khăn, do lượng luật sư ở Ý đông và hầu như không có nhiều việc ở Ý cho kiến trúc sư (Xem bảng 6).

Nạn thất nghiệp không chỉ do khủng hoảng kinh tế, mà phần nhiều do cơ chế tuyển dụng của Ý.

Thông thường, một sinh viên mới ra trường sẽ phải trải qua ít nhất 03 bước để xin việc, như sau:

Bước 1: Thử việc trong 02 tháng.
Bước 2: Thực tập sinh (Apprendistato) trong 06 tháng. Cần phải lưu ý rằng không phải nơi nào cũng trả lương cho thực tập sinh trong 06 tháng này. Bước 3: Nếu được nhận sau 06 thì thực tập sinh sẽ được ký hợp đồng chính thức: determinato (xác định thời hạn, thường là 02-03 năm) hoặc indeterminato (không xác định thời hạn).

Đọc thêm về cơ hội việc làm ở Ý tại đây

Tuy nhiên, xác xuất thực tập sinh được ký hợp đồng sau 06 tháng trong những năm gần đây không cao. Nguyên nhân chính là các vị trí cố định hay bán cố định trong doanh nghiệp rất khó thay đổi. Khi không ký được hợp đồng chính thức với công ty và phải sang một lĩnh vực mới sinh viên cần thực hiện lại từ Bước 1.

Quy trình tuyển dụng như trên có lợi quỹ lương cho doanh nghiệp^[19], đặc biệt là doanh nghiệp nhà nước. Ngược lại nó làm mất thời gian của xã hội, của người lao động và gây hậu quả nặng nề cho chính lực lượng lao động nòng cốt của Ý. Hệ quả là chảy máu chất xám rất nặng nề ở Ý trong những năm qua.

Chảy máu chất xám

Thực vậy, quy trình tuyển dụng bất hợp lý và cơ hội phát triển sự nghiệp quá mờ nhạt, khiến cho việc người Ý ra nước ngoài lao động tăng mạnh. Theo số liệu của Istat (dựa vào đăng ký công dân Ý ở nước ngoài), năm 2018 có hơn 5 triệu người Ý sinh sống tại nước ngoài (so với dân số 60,5 triệu). Trong số đó lượt xuất cảnh lần lượt các năm 2015, 2016, 2017 là 124.000, 115.000 và 296.000 người[20]. Số liệu này cho thấy tình trạng chảy máu chất xám của Italia tăng 50% trong mười năm gần đây. Tất cả những người xuất cảnh trong những năm qua đều ở trong độ tuổi vàng lao động, tức từ 18-34.

Quay trở lại với tình hình việc làm trong nước, theo một vài số liệu từ Alma Laurea[21] (2013-2017) về so sánh tỷ lệ việc làm của sinh viên Ý trong những năm gần đây thì sinh viên tốt nghiệp ngành y có cơ hội kiếm được việc làm cao nhất.

Xem bảng minh họa dưới đây:

4. Du học Ý: thỏa thuận hợp tác với Việt Nam

Trong những năm qua hợp tác xúc tiến giáo dục song phương giữa Italia và Việt Nam có những thành tựu nổi bật. Cụ thể, đến năm 2019 có 129 thỏa thuận được ký kết giữa 42 trường đại học Ý và 37 trường đại học Việt Nam. Việt Nam đứng thứ 32/160 tổng số nước có nhiều chương trình và ký kết hợp tác giáo dục với các trường đại học Ý[22] [23] [24].

Cập nhật các thỏa thuận hợp tác giáo dục với Việt Nam

Số lượng sinh viên sang Ý học tập và trao đổi lên đến hơn 2000 sinh viên trong những năm qua, gấp 10 lần so với lượng sinh viên của năm 2012.

5. Kết luận về du học Ý

Giáo dục bậc cao ở Italia đa dạng các loại hình, trong đó các trường đại học tổng hợp (Università degli Studi) chú trọng định hướng nghiên cứu, còn các Đại học bách khoa (Politecnici), viện kỹ thuật cao (Istituto di Alta Formazione) Và các trường nghề (AFAM) thì có cả định hướng nghiên cứu và ứng dụng.

Nhìn chung định hướng giáo dục theo hướng nghiên cứu ở đại học Italia vẫn nổi trội hơn các định hướng khác. Italia cung cấp cho du học sinh Ý môi trường học thân thiện: giảng viên có trình độ cao, trên đà quốc tế hóa nhanh, học phí thấp bậc nhất châu Âu và nhiều học bổng hấp dẫn; môi trường sống giàu văn hóa: ẩm thực đa dạng, nghệ thuật phong phú và cảnh sắc giàu tính thẩm mỹ.

Những điểm cộng này làm nên sự khác biệt của việc du học Ý so với du học ở các nước châu Âu khác. Đây là nguyên nhân giúp thu hút sinh viên quốc tế.

Bên cạnh những điểm sáng giáo dục Italia còn tồn đọng những vấn đề bất cập như:

• Sự yếu kém trong quản lý về cam kết đầu ra của sinh viên được cấp học bổng.
• Việc luân chuyển thường xuyên giảng viên trong khi không có chế độ đãi ngộ nhân tài phù hợp khiến chảy chất xám ra nước ngoài
• Yêu cầu sinh viên biết tiếng Ý cho hầu hết các khóa đại học là một rào cản lớn cho sinh viên lựa chọn đi du học học Ý.

Bỏ qua những điểm bất lợi, Thảo cho rằng du học Ý là một lựa chọn không bao giờ sai lầm.

Tài liệu tham khảo

1. Các nhân vật có ảnh hưởng
2. Chảy máu chất xám ở Ý
3. Cơ quan của bộ giáo dục đại học và nghiên cứu Ý
4. Cơ quan kiểm định đại học và chất lượng nghiên cứu Ý
5. Cơ quan kiểm tra vốn đầu tư xã hội Ý
6. Danh sách các di sản văn hóa Ý
7. Danh sách các trường đại học Việt Nam có thỏa thuận hợp tác với Ý
8. Danh sách các trường đại học Ý có thỏa thuận hợp tác với Việt Nam
9. Danh sách giảng viên đại học
10. Danh sách trường công Ý
11. Diện tích nước Ý
12. Hệ thống các đại học Ý
13. Lương giảng viên đại học Pisa
14. Lương giảng viên đại học Roma
15. Lương giảng viên đại học trên thế giới
16. Lương giảng viên đại học Trieste
17. Lương giảng viên Ý
18. Sinh viên quốc tế đến Ý
19. Thỏa thuận hợp tác giáo dục với Việt Nam
20. Thuế thuê nhân viên
21. Mức thuế thuê nhân viên: trong các doanh nghiệp Ý
22. Tổ chức nghiên cứu chính trị độc lập
23. Top 5 các nước được viếng thăm nhiều nhất năm 2018
24. Trang web chia sẻ thông tin văn hóa và du học Ý

Chú giải:

[1] Istituto Nazionale di Statistica – Viện thống kê quốc gia Italia: Cần phải hiểu “tiếng địa phương” dialetto trong tiếng Ý nghĩa là một ngôn ngữ độc lập chứ không phải biến thể (phát âm, từ vựng, v.v.) của ngôn ngữ toàn dân. Ở đây chúng tôi dùng “tiếng địa phương” để chỉ ngôn ngữ độc lập, “phương ngữ” để chỉ biến thể của ngôn ngữ toàn dân. Bản đồ phân bổ tiếng địa phương theo Istat (2006)

[2] Xem thêm. 
[3] Xem tại đây.
[4] Xem tại đây.
[6] Kênh truyền thông khoa giáo chuyên ngành lịch sử nổi tiếng của Ý
[7] Bộ giáo dục đào tạo, đại học và nghiên cứu Italia – Ministero dell’Istruzione, dell’Università e della Ricerca
[8] CENSIS – Centro Studi Investimenti Sociali – Trung tâm nghiên cứu các đầu tư xã hội uy tín của Ý.
[9] Theo ROARS – Tổ chức nghiên cứu chính trị độc lập
[10] Xem tại đây.
[11] Xem tại đây.
[12] Biên tập báo Termometro Politico

[13] ANVUR (Agenzia Nazionale di Valutazione del sistema Universitario e della Ricerca): Cơ quan đánh giá và thẩm định đại học và nghiên cứu quốc gia Italia.

[14] Xem tại đây, đây và đây.
15] Học bổng Vùng là học bổng du học Ý được yêu thích. Học bổng khuyến học của 20 vùng nước Ý được xét trên mức thu nhập gia đình, áp dụng đối với tất cả các sinh viên, kể cả sinh viên quốc tế. Gói học bổng này gồm: (1) ký túc xá 9 tháng/năm, (2) phiếu ăn trong 9 tháng/năm, (3) tiền mặt, tổng (1-3) không quá 6000 euro/năm. Sinh viên có thể làm hồ sơ học bổng vùng ngay sau khi nộp đơn xét tuyển. Trường thuộc vùng nào thì xin học bổng vùng đó.
[16] Xem chi tiết tại đây.

[17] Chứng chỉ chứng minh thu nhập gia đình theo năm, dành nộp hồ sơ đại học và du học Ý.

[18] Bộ ngoại giao – các vấn đề về văn hóa Ý.
[19] Cần lưu ý rằng thuế khóa ở Ý rất cao: doanh nghiệp phải trả tiền thuế thuê một người làm cho mình gần bằng số lương trả cho người này.
[20] Xem tại đây.
[21] Alma Laurea: Liên đoàn các đại học Ý – kết nối đại học và thế giới việc làm.
[22] Xem tại đây.
[23] Danh sách các trường Việt Nam có hợp tác với đại học Ý.
[24] Danh sách các trường Ý có hợp tác với các đại học Việt Nam.